18 Kasım 2016 Cuma

"Denk Kayığı, Pereme Kütüğü yada İnebolu Kütüğü"




 "Denk Kayığı, Pereme Kütüğü yada İnebolu Kütüğü"






Son Denk Kayıkçısı ile çok küçük yaşlardan itibaren denize çıkma şansına sahip olan biri olarak ,dinlediklerimden ve araştırmalarımdan yola çıkarak kısaca "Denk Kayığı"ile ilgili bilgilerimi ve tarihteki rolünü paylaşmak istiyorum.
Kısaca bahsetmek gerekirse "Pereme Kütüğü" olarak ta nitelendirilen ve "önce kabuk" metoduyla üretilen kürek ve yelken ile yürütülen yöreye özgü bir yük kayığıdır. Liman olmadığı dönemlerde gemi boşaltma ve yüklemede kullanılırlarmış. Milli Mücadelede tüm cephane bu kayıklar ve kayıkçılar tarafından karaya çıkarılıp Anadolu'nun içlerine kağnılarla ulaştırılmıştır. Bu yüzden İnebolu Kayıkçılar Loncası'na da Beyaz Şeritli İstiklal Madalyası verilmiştir. Bu Yüzden İlçeye de  "Kayıkla Kağnının Mucizeler Yarattığı Belde" denilmiştir.
İşte bu denk kayıklarından son birkaç tanesinin sahibi benim büyük dayım olurdu. Gerçek anlamda "Son Denk Kayıkçısı" rahmetlinin kendisi idi. Liman yapılmadan önce maden gemilerine kazanlarla kıyıdan her hava koşulunda aralıksız bakır madeni taşırmış.(Bakır ve pirit madeni Kastamonu'nun Küre İlçesinde çıkarılır ve İnebolu'dan deniz yoluyla sevk edilirdi.) Onunla denizciliğinin son zamanlarında, çok küçük yaşlarımdan itibaren denize çıkabilen son aile ferdi olma şansı da benim olmuştu.  

Denk Kayıklarının son örnekleri İstanbul'da Deniz Müzesinde ve İnebolu Belediyesinde  mevcuttur. İnebolu’dakilerden bir tanesi yüzer vaziyette olup hala 9 Haziran Kahramanlık günlerinde temsili olarak cephane taşımaktadır.Resimde görülen kayık yüzer halde olup; dümen palası, yekesi, kürekleri ve farş tahtaları hariç tamamen orjinaldir. 







17 Kasım 2016 Perşembe

HEYAMOLA








Bir hayalin,bir umudun türküsüdür, benim doğup büyüdüğüm yerde “Heyamola”. Ne zaman nerede bu denizci türküsünün sözlerini duysam yutkunurum, gözlerim dolar sessizce dünyadan koparım.İlkokul yıllarımdan beri tüm milli bayramlarda ve özel günlerde kasabamızda oynanan bu halk oyunu beni dünyadan kopartır ve derin denizlere götürür.Hatta bir dönem bu halk oyununda Leventlerden biri olarak görev almışlığım vardır okul yıllarımda. Hala videosunu bile izlesem duygulanırım. Hele birde hikayesi vardır ki Heyamola’nın, denizden gelen, denize dair, kimi zaman hüzünlü, kimi zaman cesaretli, kimi zaman heyecanlı. Herşey vardır onda. İnanç,Duygu, düşünce,özlem, disiplin,itaat, çalışkanlık.İşte bu yüzden ,denizci dostlarım birlikte hayallerimizi , deneyimlerimizi paylaştığımız bu bloğumuzun adını“Heyamola”koydular. Kendilerine bu dünyadan göçmüş “İnebolu Kayıkçılarına” vekaleten teşekkürü bir borç biliyorum.

“Hadi Çek, Hadi Gayret, Kolay Gele İşte”Heyamola Yelesa”




Heyamola nedir? Ne demektir? Kısaca alıntılı bir şekilde anlatmaya çalışırsak;


Denizciliği ile ün kazanmış küçük bir Karadeniz Kasabası olan İnebolu ve İnebolu Kayıkçılarına ait bir marş ve halk oyunudur.Kelime anlamı olarak aslında çok kitabi bir anlam aramamak lazım gelse de, kayıkların insan gücü ile yürütüldüğü, karaya çekildiği yıllarda “ hadi çek, ha gayret,” gibi anlamlar ifade etmektedir. 


“Heyamola”, İnebolu Belediyesi’nin Web Sayfasında aşağıdaki şekilde çok güzel anlatılmaktadır.



(Denizcilik tarihimizde, İnebolu denizcilerinin ayrı bir yeri vardır. Heyamola sözünde Allah’ın adı ile işe koyulmuş, İnanış, güçbirliği, liderlik vasfı, özlem, birleşme ve dayanışma, bir bayrak altında toplanma, devlet saygınlığı kısacası Türk Denizciliğinin vasıflarını kendine toplayıp bu inanış içinde tabiat şartlarına göğüs gererek başarmayı hedeflemektedir. İşte bunun için; inanan kendine güven sağlayanların içinden önder bir reis ve reisin etrafında kenet olan güçlüler ve güçlülerin omuzlarında taşıyabileceği yine kenetlenmiş leventler.

Çok eski yıllarda İnebolu’dan Marmara’ya Ege’ye ve Akdeniz’e yelken açıp ticaretle uğraşmayı hedefleyen denizcilerimiz bu güçlü reisin komutasında yelkenli gemilerin Yarbaşı önünde bir mevsim boyu sürecek uzun bir yolculuğa hazırlanmaktadır. Yükler ona göre bulunur. İhracat ürünleri elması, kestanesi, patatesi, yumurtası sandık sandık hazırdır. Gemi, ırgat hazır yükler gemiye yerleştirilmekte, yelkenler kurtulmakta, felenkler bağlanmakta,

Yalıda Mola Heyamo sesleri. Bu sesler reisin komutu levent tayfalarının beraberlik sesidir. Bu onların türküsü bu onların özlemi bu adeta denizciliğin marşı olmaktadır. Heyamola halk oyununun sözleri ve icrası şu şekildedir.”



Bismillahla başlayalım(Reis)

Helesa Yessa…(Söylenirken üst sıra çöküp kalkar)

Biz bu işi işleyelim(Reis)

Helesa Yessa...(Söylenirken üst sıra çöküp kalkar)

Bu yıl burada kışlayalım(Reis)

Helesa Yessa, Heyemola yessa yessa(Ekip Söylerken bütün kule döner)

Mola Heyyamo…(Reis)(Bu kısım 3 kez tekrarlanır)

Bir gemim var boyu uzun (Reis)

Helesa Yessa…(Ekip)

Gider yazın, gelir güzün(Reis)

Helesa Yessa…(Ekip)

Bu sefere yoktur sözüm(Reis)

Helesa Yessa, Heyemola yessa, yessa(Ekip)

Mola Heyyamo…(Reis)(Bu kısım 3 kez tekrarlanır)

Bir gemim var boyda bosta (Reis)

Helesa Yessa…(Ekip)

Dip ambara koydum posta (Reis)

Helesa Yessa…(Ekip)

Selam söylen eşe dosta(Reis)

Helesa Yessa, Heyemola yessa, yessa(Ekip)

Mola Heyyamo…(Reis)(Bu kısım 3 kez tekrarlanır)

Bir gemim var gayba bağlar (Reis)

Helesa Yessa…(Ekip)

Gaybadan göründü dağlar(Reis)

Helesa Yessa…(Ekip)

Yari gördüm gönlüm ağlar(Reis)

Helesa Yessa, Heyemola yessa, yessa(Ekip)

Mola Heyyamo…(Reis)

Yamo Heyyamo , Yamo Heyyamo

(Grupça söylenirken dönmeye devam edilir.Dönüş devam ederken reis ve ekip birlikte söylerler)

Sarayburnu’ndan geçerken,

Helesa Yessa…

Al yeşil sancak çekerken

(Bu sırada reis elindeki flamanın yayını fırlatır,bayrak üst kuleyi geçer ve kulenin ortasından dalgalandırılır.)

Helesa Yessa…

(devam eder, dururlar.Sonra sağa doğru dönerler ve hep birlikte )

Yar doldurur biz içerken

Helesa Yessa, Heyamola yessa yessa…

(Döner söyler ve durur)

Mola…Heyyamo(Reis)

(Bu kısım reis ve grup tarafından 3 kez söylenir, sonra üst daire sabit dururken alt daire dizleri üzerinde çöküp kalkar ve 3 defa)

Helessa Sallim Yessa…

Helessa Sallim Yessa…

Helessa Sallim Yessa, yessa,yessa(denir) 




Kaynak: 

* Alıntı kısmı ve halk oyunu resmi İnebolu Belediyesi Web Sitesinden alıntıdır.